Güneş sistemine baktığımızda bir çok gezegende halka benzeri yapılar görmekteyiz.Galileo Satürn’ü incelediğinde tam olarak ne olduğunu anlayamamıştı.Satürn’e güçlü olmayan bir teleskopla bakarsanız halkalar sizi yanıltabilir.Galileo Satürn’de halka değil 3 farklı cismin oluğunu tahmin etmiştir.Bugün biliyoruz halkalar vardır ve toz,buz,kaya parçalarından oluşmaktadır.
Neden Satürn,Jüpiter,Uranus ve Neptün’ün halkası var Dünya’nın yok?Sorunun cevabı biraz şans biraz da…
Roche Limiti
Roche limiti bir gök cisminin kendinden daha büyük bir başka gök cismine, yerçekimi gücünün neden olduğu kütle çekimsel stress altında parçalanmadan yaklaşabileceği en kısa mesafeyi gösterir. Bu kavram, 1847 yılında Fransız matematikçi Albert Roche tarafından tanımlanmıştır.
Uydu,etrafında döndüğü gök cismi tarafından kütle çekimine maruz kalır.Fakat Uydu bu kuvvetten homojen bir şekilde etkilenmez çünkü gök cismine bakan yüz diğer yüze göre daha fazla kuvvet ile çekilir.
Kuvvet uzaklığın karesi ile azalır.Bu kuvvet eşitsizliği uydu üzerinde uzaklığa bağlı bir gerilim yaratır.Belli bir uzaklıktan sonra gerilim uyduyu parçalarına ayırır.
Yaklaşık limit mesafeyi hesaplamak için buradaki formülü kullanabiliriz R:Gök cisminin yarıçapı,pM:Gök cisminin yoğunluğu, pm:Uydunun yoğunluğu
Satürn ve diğer halkalı gezegenlerin halkalarının bu şekilde oluştuğu düşünülüyor.Bir kuyruklu yıldız veya uydu limit mesafeyi geçtikten sonra parçalanıyor ve yörüngeye katılıyor.
Ay mı halkalar mı ?
Eğer ki Ay’ı Dünya’ya çok fazla yakınlaştırabilirsek parçalacağını ve halkalar oluşturacağını biliyoruz.Bunun için Ay’ın yörüngesini değiştirmemiz gerekli.Ancak birisinden vazgeçmemiz gerekli ya Ay’ı ya da halkaları görebiliriz, insanlar Ay’ı görmekten sıkıldığında bu işlemi deneyebilir.
Dünya yüzeyindeki bütün Uranyum kaynaklarını toplayıp işleseydik elimizde yaklaşık 35 milyon ton Uranyum bulunurdu.
Bu kadar madde ile ise milyonlarca nükleer silah üretebiliriz.Üretilen silahların enerjisi Dünya’ya 65 milyon yıl önce çarpan meteor ile benzerdir.Bu silahları Ay’ın yüzeyine yerleştirdiğimizi düşünelim.
Ne zaman ki yerleştirilen konum Dünya’ya bakan yüzeye 180 derecelik açıya eşitlenince silahlar ateşlenir.Bu miktarda enerji uydunun bir kısmının buharlaştır ve uzaya saçar ayrıca Ay’ı yörüngeden saptırmadıysa Dünya’ya doğru itmiş olur.
Dünya ile Ay arasında yaklaşık 384.000 km vardır patlamanın şiddeti ile Ay Dünya’ya yaklaşmaya başlar yaklaştıkça kütle çekimsel stress artar ve uydu Dünya’nın uyguladığı kuvvet farkı nedeniyle gerilmeye başlar.
Mesafe 18.000 km altına indiğinde yolculuk sona erer Roche Limit’i aşılmıştır,kütle çekimsel stress Ay’ı parçalarına ayırmaya başlar ve yeni parçalar yörüngeye oturur.Artık gökyüzüne baktığımızda halkalar görebileceğiz, eski dolunay olmayacaktır tabii.
Yazar
Ömer Özgür
AI TEAM