2020 yılı hepimiz için çok stresli ve sıkıntılı başladı. Birçoğumuz güzel dileklerle bu yıla girmek istedik. Ama Dünya üzerinde yaşanan sorunlar ve en son karşımıza çıkan bu Korona virüs salgını tüm dengemizi alt üst etti. Bu salgın ne zaman bitecek şu an için net bir takvim yok. Çalışmalar sürüyor ama belli bir tedavi sürecine henüz gelinmedi.
Peki bizler bu salgın süresince neler yapıyoruz? Kişisel hijyenimize dikkat ediyoruz ve evde kalarak bu salgından mümkün olduğunca kaçınmaya çalışıyoruz. Sadece bu yaptıklarımız yeterli olacak mı? Hayır. Bunların yanında bizi hastalıklardan koruyan ve direncimizi yüksek tutan bağışıklık sistemimizi de güçlü tutup salgına karşı savunmamızı arttırıyoruz. Şimdi bu yazımda bağışıklık sistemimiz nedir ve nasıl güçlü tutacağız ondan bahsedeceğim.
Bağışıklık Sistemi Nedir?
Öncelikle bağışıklık sistemi nedir ondan bahsedeyim. Bağışıklık sistemi “mikrop” diye tanımlanan, vücudumuzda enfeksiyona yol açan virüs, bakteri, mantar ve parazit gibi mikroorganizmaların zarar verici etkilerine karşı kişiyi koruyan, savunma sistemimizdir. Bağışıklık sistemi hücreler ve organlar-dokulardan oluşur. Bu hücreler; nötrofil, monosit, lenfosit, dendritik hücre olarak adlandırılır. Organ-dokular; lenf bezleri, timus bezi, kemik iliği, dalak, lenf sistemi, barsak-solunum sistemi-ve derideki lenfoid yapılar olarak sayılabilir. Bu sistemi oluşturan hücreler ve organlar dengeli bir işbirliği içinde çalışmaktadır.
Bağışıklık Sistemi Nasıl Çalışır?
Bağışıklık sisteminin çalışmasını iki ana başlık altında inceliyoruz.
1-) Doğal Bağışıklık Sistemi: Bu sistemimiz enfeksiyona yol açan mikroorganizmaları vücudumuza ilk girdiğinde tanıyan ve ona karşı savunma mekanizmalarını dakikalar içinde devreye sokan, doğal olarak hazır bekleyen sistemimizdir. Bu sistemimizde başlıca görev alan yapılarımız: deri, solunum sistemi, sindirim sistemi, Natural killer (doğal öldürücü) hücreleri, fagositik hücreler, kompleman sistemi ve sitokinlerden oluşur. Oluşturulan immün yanıt etkene spesifik değildir ve hafızası yoktur.
2-) Edinsel Bağışıklık Sistemi: Bu sistemimiz ise vücudumuza giren mikroorganizmalara karşı günlerle ifade edilen belli bir hazırlık süreci sonucunda harekete geçer. Oluşan immün yanıt etkene spesifiktir ve hafızası vardır. Bu sistemi oluşturan yapıtaşları ise T ve B lenfositlerdir.
Bu iki sistem ayrı olarak ele alınsa bile karşılıklı etkileşim ve işbirliği ile vücudumuzu zararlı mikroorganizmalara karşı korumaktadır.
Bağışıklık Sistemi Yeterince Çalışmazsa Ne Olur?
Bağışıklık sistemimiz yeterince çalışmazsa zararlı mikroorganizmalara karşı vücudumuzu açık hedef haline getirmiş oluruz. Bazen de sistemimiz otokontrolünü kaybeder, kendi vücut hücrelerini yabancı olarak algılar ve onlara saldırmaya başlar. Bunun sonucunda otoimmün hastalıklar adını verdiğimiz sorunlar ortaya çıkar.
Bağışıklık sistemimizin düzgün çalışmasını engelleyen faktörler nelerdir? Sigara, alkol, yanlış beslenme, stres, genetik ve çevresel faktörler şeklinde listeyi daha da uzatabiliriz. Şimdi de bağışıklık sistemimizi güçlü tutacak faktörlerden bahsedelim.
Bağışıklık Sistemini Güçlü Tutan Bazı Faktörler
Dengeli Beslenme, bağışıklık sistemimizi güçlü tutan faktörlerin başında gelir. Bağışıklık sistemimiz söz konusu olduğunda yüksek protein değeri olan besinleri, A, C, E vitaminlerini içeren meyve ve sebzeleri tüketmek ve ayrıca bunların yanında çinko mineralini de almak gerekiyor. Fastfood türü işlenmiş gıdaları çok tüketmek hem fazla kilo alımına neden olabileceği gibi salgının oluşturduğu solunum sistemi sıkıntıları yanında kalp- damar hastalıklarına da davetiye çıkartmış oluruz.
Dengeli beslenmeden sonra bir diğer faktör iyi ve düzenli bir uyku. Bağışıklık sistemimizdeki hücreler uyku sırasında çoğalma, yenilenme ve iyileşme özelliğine sahiptir. Bu hücrelerin yenilendiği en iyi zaman ise gece uykusudur. Böylece yeterli uyku alan vücudumuzun direnci daha yüksek olur. Ayrıca uyku esnasında salgılanan melatonin; serbest radikaller ve toksinlerle savaşmaya yardımcı olur. Yeteri kadar uyumadığımız takdirde hücreler yenilenemediği için bağışıklık sistemimiz düşebilir ve hastalıklara davetiye çıkarabilir.
Diğer faktörlerden biri ise açık havada egzersiz yapmak. Sabahın erken vaktinde yapılan düzenli egzersiz bağışıklık sistemimizi güçlendirmede yardımcıdır. Egzersiz yapan insanlar incelendiklerinde bağışıklık sistemi hücrelerinin % 20 oranında arttığı tespit edilmiştir.
Bu faktörlerin dışında konuşacağımız bir diğer konu ise stres. Stresli ortamlarda bulunmak bağışıklık sistemimizi zayıf düşürebilir ve hastalıklara karşı açık hedef haline getirebilir. Ayrıca sigara ve alkol tüketimi de bağışıklık sistemimize zarar veren diğer etkenlerdir. Sağlıklı bir yaşam ve Korona virüs salgınına karşı savunmamızı arttırmak istiyorsak eğer stresten kaçınmak, sigara ve alkol tüketmemek gerekir.
Sağlıklı ve huzurlu günler dileğiyle..
Kaynakça:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Immune_system
- https://www.researchgate.net/publication/338821975_Coronavirus_Infections_and_Immune_Responses
- https://www.bbc.com/news/world-australia-51921403
- https://irishheart.ie/news/can-you-boost-your-immune-system-to-prevent-coronavirus/
- http://www.yeditepehastanesi.com.tr/koronaviruse-karsi-en-etkili-silahlarin-basinda-guclu-bagisiklik-sistemi-geliyor
Yazar
Ayça Nur Demir
Science Team
